ОДОН ЗҮҮСЭН ОХИНЫ ЗУРАГ/өгүүллэг/

Эмгэн Дулам дөрвөн хүүхэд төрүүлж өсгөсөн ч хорвоогийн үхэл хагацал хүнээс ямар тойрох биш хань ижлээ алдаад удалгүй жилийн зайтай том хүүгээ ослоор алдчихаад тэнгэр нурчихсан юм шиг хэцүү үе байсан ч үлдсэн гурван хүүхдээ мэргэжил мэдлэгтэй болгох гэж зүтгэсээр байгаад гурван хүүхдийнхээ хоёрыг нь их сургууль төгсгөөд нэгий нь бага дунд мэргэжилтэй болгоод мөн л санаа амар суусангүй. Хурааж хумхисан  цөөхөн  төргөг дээрээ хэдэн малаа зарсаныхаа   мөнгөө нэмэрлээд  гурван хүүхдээ  нь гэр оронтой болгоод одоо л амардаг нас гээд суусан ч хүний амьдралын хувь тохиол ч юм уу хүргэнийхээ хаяанд хэдэн жил болох гэж үйлээ үзэв.Орой болгон шахуу хүргэн нь охиныг нь зодож нүдэн хүүхдүүдээ хөөж гарган эмгэнийг элдвээр хэлэх аж.
Хүний л үр болсон юм хойно охин нь хөөрхий ээжийгээ гэвч хахир хатуу хань ижлээ яалтай нь билээ .Эмгэн  охиноо бодоод өөрийн нэртэй умгар амбаартаа жаахан гэрийнхээ новшоо хураагаад нэг хүүгийндээ өвөлжих гэж ирэв.
Хүний үр болсон хойно хүү нь эхийгээ баяртай тоссон ч бэр нэг л янз муутай аягүйхэн л угтав.
Эхний хэдэн сар хүүгийн бага хүүг авч байсан ч бэрийн санаанд нийцдэггүй ээ .
Хүүхэд өлсгөлөө дааруулаа ханиад хүргэлээ заваан гээд их л олон юм хүүд нь ховлохыг сонсоод гомдсонгүй
Хүний үр болсон хойно хүү нь эхийгээ баяртай тоссон ч бэр нэг л янз муутай аягүйхэн л угтав.
Эхний хэдэн сар хүүгийн бага хүүг авч байсан ч бэрийн санаанд нийцдэггүй ээ .
Хүүхэд өлсгөлөө дааруулаа ханиад хүргэлээ заваан гээд их л олон юм хүүд нь ховлохыг сонсоод гомдсонгүй. Харин хүүгээ өрөвдлөө эхийгээ гэх үү эхнэрээ гэх үү ацан шалаанд орсон хүүгээ бодоод ахмадын сувиллын газар хэд хоноод ирвэл бэр нь    хүүхдүүдээрээ янз бүрийн юм хэлүүлээд байх аж.
-Эмээ та гэртээ харихгүй юм үү гэж таван настай ачаа хэлэхэд эмгэн энд амьдрах аргагүй болж байгаа юм гэж бодо
-Эмээ та гэртээ харихгүй юм үү гэж таван настай ачаа хэлэхэд эмгэн энд амьдрах аргагүй болж байгаа юм гэж бодон тэрлэгээ өмсөөд өөрийн гэсэн хэдэн хувцсаа боож аваад  гарав.Орцны үүдэнд баахан сууж уйлж байгаад бага хүүгийн өөд явахаар шийдэв.
Бага хүүдээ
Бага хүүдээ ч хэлсэнгүй Шууд такси барин гэрийнх нь үүдэн дээр очоод хаалгы нь тогштол огт танихгүй хүүхэн хаалга онгойлгоод
-Та
-Та хэнтэй уулзах юм  гэвэл эмгэн
-Энэ манай хүү Довдонсүхийнх мөн биздээ гэв
Хүүх
-Энэ манай хүү Довдонсүхийнх мөн биздээ гэв
Хүүхний   царай нь хувирч
-Өө та Довдонгийн ээж юм уу ор ор гэв
-Өө та Довдонгийн ээж юм уу ор ор гэв.
Эмгэн ороод мэл гайхав .
Нөгөө манай
Эмгэн ороод мэл гайхав .
Нөгөө манай бэрТуяахүү  ач хоёр хааччихав. Эмээгийнхээ алдарт эхийн одонг зүүж байгаад даруулсан эмгэний  дуртай ачийнх нь зураг нь ч алга.
Гэр орны дотоод байдал шал ондоо болж Туяахүүгийн зураг хөрөг хувцас хунар юу ч алга.
Эмгэн нөгөө хүүхэнд хандаж
-Хүүхээ чи Туяахүүгийн дүү юу гэвэл
Хүүхэн
-Үгүй ээ Довдонгийн эхнэр гэвэл эмгэн
-Манай
Эмгэн нөгөө хүүхэнд хандаж
-Хүүхээ чи Туяахүүгийн дүү юу гэвэл
Хүүхэн
-Үгүй ээ Довдонгийн эхнэр гэвэл эмгэн
-Манай Довдонсүх чинь эхнэртэй шүү дээ гэвэл
-Танай Туяахүү хүүг чинь сарын өмнө хаяад ондоо хүнтэй суусан гэж хүүхэн хэлвэл
Эмгэн бүүр гайхаж хоцров.
Орой ажлаас хүү нь ирээд ээжийгээ хараад баярласангүй
-Танай Туяахүү хүүг чинь сарын өмнө хаяад ондоо хүнтэй суусан гэж хүүхэн хэлвэл
Эмгэн бүүр гайхаж хоцров.
Орой ажлаас хүү нь ирээд ээжийгээ хараад баярласангүй.
Харин эсрэгээрээ
-Та ахынд байхгүй яагаав яагаад хүрээд ирэв гэвэл эмгэн
-Тэнд би бэр
Харин эсрэгээрээ
-Та ахынд байхгүй яагаав яагаад хүрээд ирэв гэвэл эмгэн
-Тэнд би бэргэний ая тухыг хангаж байж чадахгүй нь гээд
-Харин чи Туяахүүг хаашаа хөөчихөв гэвэл хүү
-Ээжээ та үүнд санаа зовох явдалгүй .Тэр хүн замаа хөөсөн гэв.
-Харин чи Туяахүүг хаашаа хөөчихөв гэвэл хүү
-Ээжээ та үүнд санаа зовох явдалгүй .Тэр хүн замаа хөөсөн гэв.
Шинэ бэр эхний хэд хоног их л аятайхан зантай байсан ч удалгүй тараа таниулж эхлэв.Хүү өглөө эрт ажилдаа гараад явчихна .Бэр унтаж байгаад босоод толины өмнө зогсож зогсож утсаар ярьж байгаад гараад явчихна хаашаа явдаг нь бүү мэд.Хүү хэлэх нь
-Манай эхнэр одоо ажилгүй байгаа удахгүй ажилд орно гэж ярих.Зарим шөнө ирэхгүй байсанд нь эмгэн бэрээ голж эхлэв.Нэг өглөө бэр хүүгээс нь унтаж хоцорчихоод босонгуут л толинд хараад гоёж эхлэхэд нь эмгэн
- За охин минь чамайг ямар ажил хийдгийг би мэдэхгүй гэхдээ би чамайг эр нөхөртөө цай чанаж хоол хийж өгөхийг энд сар гаран болоход харсангүй гэвэл бэр ширэв татаад
-Танай тэр балай хар юмыг чинь би л тоож суусан юм шүү
-Манай эхнэр одоо ажилгүй байгаа удахгүй ажилд орно гэж ярих.Зарим шөнө ирэхгүй байсанд нь эмгэн бэрээ голж эхлэв.Нэг өглөө бэр хүүгээс нь унтаж хоцорчихоод босонгуут л толинд хараад гоёж эхлэхэд нь эмгэн
- За охин минь чамайг ямар ажил хийдгийг би мэдэхгүй гэхдээ би чамайг эр нөхөртөө цай чанаж хоол хийж өгөхийг энд сар гаран болоход харсангүй гэвэл бэр ширэв татаад
-Танай тэр балай хар юмыг чинь би л тоож суусан юм шүү .Хүртээлгүй юманд та хошуугаа дүрлээ гэж загнав .
Эмгэн ийм үг сонсоно гэж санасангүй .
Бүүр сэтгэл зүрх нь өвдөж хоцров.
Бэр нь энэ орой нэлээд эрт орж ирээд өрөөндөө ороод таг болчихов.
Хүү ч ирлээ мөн өрөөндөө ороод л удалгүй бөөн л хэрүүл болоод явчихав.
Сонстол бэр л бууж байна.
Хүүг нь л хоосон гуйрамчаар дуудаж байнаа сонсох нь
Уг нь хэнээс ч дутахгүй хүү
Хүү ч ирлээ мөн өрөөндөө ороод л удалгүй бөөн л хэрүүл болоод явчихав.
Сонстол бэр л бууж байна.
Хүүг нь л хоосон гуйрамчаар дуудаж байнаа сонсох нь
Уг нь хэнээс ч дутахгүй хүүгээ мэргэжил боловсролтай , байр орон сууцтай болгосон билээ.Гэтэл энэ муу хүүхэн хүүг минь ингэж дуудах гэж эмгэн гомдлоо.Уг нь эцэг эхийн хураасан хумхисан  хатуу эдлэл нэлээд байсан ч хүүхдүүддээ өгөөд эмэгтэй хүний ойр зуурхан мөнгөн эдлэл байсныг том бэрдээ тал засаж өгсөн ч бэр нь эвдүүлээд янз бүрийн юм хийлгэснийг хараад гомдов.
Харин одоо эмгэн
Харин одоо эмгэнд үлдсэн юм гэвэл тэтгэврийн нь хэдэн төгрөг алдарт эхийн 2 дугаар одон мөнгөн ээмэг л үлдээд байв.
Нэгэнт бага хүүгийнд амьдрах аргагүй болсон тул нутгийн нэг айлын хаяанд амбаарт байсан гэрээ гаргаж барив.Түлээ уснаас эхлээд хэцүү байсан ч болоод л байв.
Эмгэн бага хүүгийн өмнөх эхнэр Туяахүүг ачтайгаа ирж уулзахыг гуйв.Бэр нь ч ирээд нэг өдөр өнжөөд явав.
Нэгэнт бага хүүгийнд амьдрах аргагүй болсон тул нутгийн нэг айлын хаяанд амбаарт байсан гэрээ гаргаж барив.Түлээ уснаас эхлээд хэцүү байсан ч болоод л байв.
Эмгэн бага хүүгийн өмнөх эхнэр Туяахүүг ачтайгаа ирж уулзахыг гуйв.Бэр нь ч ирээд нэг өдөр өнжөөд явав.Үүнээс хойш бэр нь ирж тариаг нь хийж наашаа цаашаа болгодог байв.Эмгэн энэ бэрдээ хэзээ ч буруу өгч байсангүй .Ганц охин ачдаа эмгэн хураасан хэдэн төгрөгөө алдарт эхийн одонгоо өгөв.Эмгэний бие дордож энэ өвлийг давахгүй нь ойлгомжтой болоод байлаа.Хүүхдүүд нь хааяахан ирдэг ч нэг л дулаан уур амьсгалтай байж чадахгүй байгаад хашааных нь хүн гайхдаг байлаа.
Эмгэн
Эмгэн өвлийн эхэн сарын  нэг шөнө л бурхан болж хүүхдүүд нь хөдөөлүүлэв.
Хэд хоногийн дараа хоёр хүү нь хашааны эзнийд орж ирээд
-Ээж дээр хүн ирж байсан уу
Хэд хоногийн дараа хоёр хүү нь хашааны эзнийд орж ирээд
-Ээж дээр хүн ирж байсан уу та харсан уу гэв

-Надад л лав харагдаж хүн ирээгүй гэв.
-Надад л лав харагдаж хүн ирээгүй гэв. Хашааны эзэнд эмгэн бэрээ дуудаж уулзсанаа хүүхдүүддээ хэлж болохгүй гэжээ.

Эмгэн хүргэндээ ганц ч үг хэлж үзээгүй учир нь хүргэн эмгэний хэлсэн үгийг дөрөөлөөд охиныг нь дарамтлана гэдгийг мэдэх учир тэвчиж иржээ.

Эмгэнд бас л нэг сэтгэлээ урах шалтаг нэмэгдэв.Эмгэн уг нь бага бэрээ их үнэлдэг байсансан .Эмгэн ч охин ачдаа хайртай гэж жигтэйхэн муу өвгөний минь сүнс байгаа юм гээд л хошуугаа дэвсэнэ дээ.Хүргэн хүү хоёрынх нь дандаа эрэгтэй хүүхдүүдтэй тул эмгэнд нэг их ойр байхгүй .Охин хүү хоёр нь ээждээ үг хаяна

-Та яахав Довдонсүхийн ганцыг л гэдэг хүн дээ манайхны хүүхдүүдийг тоох биш гэнэ.

Харин эмгэн

-Би хэд наслаа аж .Надад одоо хөгшин хонины нас байгаа ч үү үгүй ч үү .Миний аманд шөл хийж өгөх ганц хүн энэ л байгаа юм гээд ганц охин ачаа л өмөөрдөг байв.

Учир нь эмгэн хүүхдүүддээ гомджээ.Өнгөрөхийнхөө хэд хоногийн өмнө гурван хүүхдээ байхад нь  эмгэн

-За миний гурван хүүхэд сонс .Аав ээж хоёр нь та нарыг хайраар дутаагаагүй.Харин ч хэнээс дутуугүй өсгөсөн .Бид хоёроос шалтгаалах бүх зүйлийг бид хоёр өгсөн .Харин та нар хань ижлээ зөв сонгож чадсангүй.Гэхдээ ээж нь гомдохгүй .Магадгүй та нар над хөгшин болохоороо ойлгоно.Үр хүүхдээ сайн хүмүүжил хэмээн хэлж байжээ.

Хэзээ хойно хэвтэж байсан ор дэрийг охин  нь янзалж байтал эмгэний дэрэн доороос ганц охин ачий нь одон зүүсэн зураг гарч ирэхээр нь гурван хүүхэд нь сая л нэг ойлгов.

Гэхдээ тэд оройтож ойлгосон.Эмгэний хойноос хамгийн их гашуудсан хүмүүс нь  ач охин бага бэр хоёр нь байлаа. Эмгэн өнгөрөхийн өмнө бүх нандин зүйлээ бэрдээ ярьж ачаа том болохоор нь ярьж өгөөрэй гэжээ.

Н.Тайванжаргал