Барилдаанч хүү Батаа/Хүүхдийн өгүүллэг /

   

Зуны урт өдрийн турш саахалт айлын хүүхдүүд болох Өлзийгийн Ганаа Хадаа хоёртой барилдаж,  цамцныхаа ханцуйг урчихсан хөлсөндөө халтартсан хүн гэртээ ирэхэд  хувцас хунараа урлаа гэж ээж нь Батааг  нэлээд сайн зэмлэв .Тэрээр орондоо ороод ахиад барилдахгүй юм шүү гэж бодсон ч  нэг  мэдэхэд л нам унтчихаж.

Гэнэт сэвхийн хөнжлийг хуу татан авахад амтат нойрноосоо цочин сэрлээ.

-Хүүе Батаа  босооч үд боллоо .Нөгөө хэдэн тугал бяруу тээр доошоо гүйчихлээ .Нүүрээ угааж цайгаа уучихаад яваарай.Битгий Өлзийгийн хүүхдүүдтэй барилдаад хамаг хувцас хунараа  ураад хаячихаарай гээд ээж нь гараад явчихав. Нүдээ нухлан боссон Батаа гадаа зоосон  гоожууранд нүүрээ  угаачихаад ээжийнхээ бэлдсэн нухаштай  холин боорцог суун босон идчихээд  тугал бярууныхаа араас гүйлээ. 

-Битгий тоглоод алга болчихоорой.Ямар юмаа дуурайсан гэхээрээ ийм байдаг байна аа.Олби оготно шиг л байх юм.Саяхан авч өгсөн өмд юу ч үгүй ураад хаячихсан байна лээ гэж ээж нь хойноос  үглэв. Авга ах Жамган ах нь дээр үеийн бөхчүүдийн тухай ярьсанаас хойш  Батаа улам бөхөд хорхойсох болов.Тугал бяруундаа хүрээд гол өгсөөгөөд туугаад явж байхдаа дээр үеийн даншигийн том бөхчүүд адуу малтай ноцолдож сайн бөх болдог байсан гэж дуулсанаа санасан  тэрээр хүрэн үнээнийнхээ мухар улаан бярууг  ухасхийн сүүлдэж автал цочсон бяруу “оог”  хэмээн орилоод Батааг хөөрч унатал нь цээжрүү нь тийрэв.Цээжээ тэврэн унасан тэр өвдсөндөө тэр арай л уйлчихсангүй .Тэр босож ирээд өөрийгөө мухар улаан бяруутайгаа үзэх арай болоогүй ойлголоо. Голын урдаас хонио хариулаад явж байсан Өлзийгийн хоёр хүү Ганаа Хадаа хоёр харчихаад хөхрөлдөн хашхирав.

-Батаа наашаа гараад ир хэмээн дуудаж  байна.Батаа ээжийнхээ хэлсэнийг санаад тээнэглзэнгүй байснаа  барилдахыг хүссэн хорхойссон зангаа хорьж дийлсэнгүй. Ноцолдсоор байгаад урж дууссан муу даавуун өмдөө шуучихаад гол гатлаад очлоо.Ганаа гэх Батаагаас нэг ах дүрсгүй  байрын төрхтэй хөдөлгөөнтэй шар банди

-Чи яаж тэр том бярууг хүчирдэг юм бэ.Алуулах шахлаа ш дээ хэмээн инээгээд

-Батаа чи энэ Хадаатай барилдаадах аа Би сая наадахад чинь гурав уначихлаа.Хүчирдэггүй ээ хэмээн амьсгаадан байж хэлээд голын захын торгон элсэн суулаа.

Батаа ч ухасхийн  Хадааг хав барьж аваад мушгих  гэтэл тэрүүхэндээ  хойшоо өөрөө бөгсөөрөө суучихав.Босохдоо өмдөндөө  наалдсан шороогоо унагаад Батаа

-Хадаа чи сая надад ямар мэх хийчихвээ хэмээвээс

Хадаа гэх мулзан түнтгэр том толгойтой цоохор нүүртэй сэргэлэн шар банди их л баясгалантайгаар

-Надад манай өвөө энэ мэхийг зааж өгсөн юм гэв.Өхийлдөх гэдэг юм хэмээн их л маадгар хэллээ. Батаа Хадаатай арваад барилдсан боловч ердөө ганц л давлаа.Гэрлүүгээ явах замдаа Батаа бодлоо. Уг нь Хадааг  даваад байдаг байсан даа.Одоо дийлэхээ байлаа.”Яаж сайн барилддаг болох вэ гэж бодолхийллээ.Харин авга ах Жамган нь бөхийн тухай ном авчирч өгөн өөрөө зааж сурган дасгалжуулсаны хүчинд Батаа овоо сайжрав.Авга ах Жамган нь залуудаа барилдаж явсан хүн  бөгөөд сумын начин цолтой хүн юм.Мөн олон жил бөх засаж байгаа засуул хүн тул ихийг Батаад заажээ.Хааяахан тугал бяруугаа эргүүлэх далимаарааГанаа Хадаа хоёртой барилдана .Ямар ч байсан энэ хоёртой өгөө аваатай болчихож. Одоо ганцхан Буянаатай л барилдахыг хүснэ.Буянаа нь Батаагаас нэг ах биерхүү  хүүхэд билээ.Батаа Буянааг ганц ч удаа давж үзээгүй аж.Буянаа байнга л Батааг  тохуурхаж

-Чи намайг хаядаг болтол өдий байна аа гэж даапаална.Энэ жил харин Буянаагийнх өөр газар зусаж байгаа тул энэ зун Буянаатай таарч барилдсангүй.Их сунгааны урд өдөр аавтайгаа хонины ноосоо тушаахаар төв оров.Ноосоо тушаачихаад аавтайгаа цуг  нь хамаатныхаа айлд очлоо.Харин Батаа ааваасаа хэдэн төгрөг аваад сумынхаа хэдэн дэлгүүрийг хэсэв.Зургаан сард амарснаас хойш төв орж ирээгүй тэр хэдэн төгрөгөөрөө чихэр жимс мөн ээжийнхээ захисан саван вок зэрэг ойр зуурын юм аваад аавынхаа буусан айлд иртэл үүдэн дээр хоёр морь уяатай байлаа.Гэрт ортол Буянаа аав Сэнгээтэйгээ ирчихсэн байлаа.Уулзаад л ноцолддог нөгөө л зангаараа Буянаа барилдъя гэж хэлэх болов уу .Тэгвэл чамайг даа гэж Батаа барилдах гэж адгаж байв. Батаа гэрээс гарч ирвэл араас нь Буянаа гараад ирлээ.Нөгөө аманцар хэнээрхүү Буянаа биш болжээ.Нүдэндээ хөнгөн гунигтай дотогшоо дуу муутай болжээ.Батаа ихэд гайхав.Тэр хоёр айлын хураалгаатай түлээний модон дээр зэрэгцэн хэсэг суулаа.Буянаа

-Гол дээр гоё байгаа биз хэмээхэд Батаа

-Тэгэлгүй яахав .Усанд шумбаад жагас жараахай хөөгөөд гоё ш ээ гэчихээд модны холтос хуулан авч хашааны буланлуу шидэв.Харин Буянаа

-Хагийн голоо л санаж байна.Худаг дээр зусна гэдэг чинь хэцүү юм байна.Шалавхан шиг л гол дээрээ очихсон.Энэ зуны амралт ёстой нэг бөөн уйтгартай байнаа хэмээн хэлээд бакиалныхаа түрийг оролдох зуураа ихэд санаа алдан хэллээ. Батаа модон дээрээс буухаар бостол 

-Батаа чи сумын хүүхдийн барилдаанд барилдах уу хэмээн Буянаа асуулаа.Батаа

-Тэгэлгүй яахав барилдана гээд Батаа Буянааруу харж

-Чи барилдана биздээ гэхэд Буянаа

-Аав харин юу гэх бол итгэл муутайхан хэмээн хариуллаа.Сумын төвөөс гэрүүлгээ явах замдаа Батаа Буянааг бодож байлаа.Урьдын хөгжилтэй сэргэлэн цовоо Буянаа биш болжээ.Ээж нь өнгөрөөд удаагүйг Батаа сая дөнгөж  ааваасаа дуулжээ.Хэрвээ Буянаа бид хоёр хүүхдийн барилдааны үзүүр түрүүнд үлдвэл яах бол гэж Батаа бодно.Хар багаасаа л бие биенээ мэднэ .Айл аймаг ойрхон нутаглаж ,барилдаж өссөн болохоор тэр Буянааг өрөвдөнө.Буянаагийн ээжийг нь сайн танина.Олон хоног догдлон хүлээсэн сумын баяр болж хүүхдийн барилдааны шөвгийн дөрөвт  Батаа Буянаа Ганаа мөн Батаагийн ангийн Өлзий хэмээх дөрвөн хүүхэд  үлдэв.Ганааг Батаа хав дөрвөлжин барьцнаас хутгаж дайрсаар  давчихав .Харин нөгөө барилдаанд нь Өлзийд Буянаа уначихав .Үзүүр түрүүний барилдаанд Батаа Өлзийг Жамган ахынхаа заасан халбагадаж цацах мэхээрээ давж түрүүллээ.Харин Буянаа царай муутайхан урамгүйхэн ирж дөрөвт үлдсэн шагналаа аваад эргэхэд нь Батаа өрөвдлөө.Наадам тарахын алдад Буянаа дээр Батаа очоод түрүү бөхийн бай шагнал болох цүнхтэй бичгийн хэрэгсэлээ өгчихөв.Харин Буянаа

-Би авахгүй чиний л шагнал шүү дээ гэхэд нь  Батаа

Үг дуугүй гарт нь бариулчихаад явчихав.Буянаа аав Сэнгэтэйгээ ихэд гайхсан царайтай үлдлээ.

 Хэзээ хойно нь  Сэнгэ Батаагийн аав ээжид энэ тухай хэлэхэд нь харин аав ээж хоёр нь Батаагаар бахархаж байлаа.Хувцас хунар урлаа гэж байнга зэмлэдэг байсан  ээж нь харин ааваас нь ч илүү Батааг барилдахад нь дэмжих болов. Батаа түрүүлсэндээ бус харин Буянаад тусалсандаа л баярлаж байлаа.

Багабанди овогт Намхайн Тайванжаргал2018.11.22

Хургачин хүү Хуягаа/ Хүүхдийн өгүүллэг/

Шоргоолжны үүрэн дээр тонгойн сууж ажилсаг шоргоолжнуудыг нүдээ чилтлээ шохоорхон харж суусан Хуягаа хургануудаа  холдсоныг сая нэг анзаарч хойноос нь чавхадлаа.Хөнгөн шингэн харсан зүгрүү гүйж харайж байдаг Хуягаа хүү энэ жил долоон нас хүрч буй.Зуны турш л хурга  хариулдаг тэр Хургачин хүү Хуягаа гэсэн дархан нэртэй.Өөрөө ч энэ нэрэндээ дуртай. Ер нь энэ Хөх усны голын Цүнхэлийн буланд зусаж буй энэ хот айлын дөрвөн гэрт  Хуягаа шиг шилбүүрийн үзүүрт уясан дарцаг шиг харсан зүгрүүгээ харваж байдаг тусч  хүүхэд байхгүй.Ямар сайндаа л энэ хот айлын өндөр настан Буянт эмээ

-Ээ энэ Хуягаа гүү мөн буянаа дэлгэрсэн хүүхэд шүү гэж магтана.Буянааг орох гарах тоолонд хөлийнхөө бор авдрыг уудлан чихэр гаргаж өгнө.Өрөм боорцог гээд л юу байгаагаараа дайлна.Арга ч үгүй дээ хөөрхий хөгшин хүн цайны сүүгүй цаг ч  байж чадахгүй.   Эмгэн Хуягаагийн буянд л тэр цайны сүүтэй цагаан идээтэй байгаагаа сайн мэднэ.Тийм учраас Хуягаагаас юу ч харамлахгүй . Буянт эмээ нь Хуягаагийн аавын нь холын хамаатан хүн юм.Буянт эмээгийн бага хүү Сүххуяг гэж сэтгүүлч яруу найрагч бэлэн цэцэн үгтэй урт үс хар сахалтай идэрхэн эр хотоос ирлээ.Ээждээ нэмэр болох гэж ирсэн биш нэрмээс болж үд болтол унтаж ,үмх зөөхий атга ааруулнаас нь хороож байгаад удалгүй явах болсон дуулдав.Өглөө хожуухан босоод өдрийн халуунд сүүдэр бараадаж үдшийн бүрий болтол том далбагар зузаан хавтастай дэвтэр дээрээ  юм бичиж өнгөрөөх тэр  явахынхаа өмнөх орой Хуягааг дуудаад

-За Хуягаа ах нь дүүдээ баярладаг шүү .Эмээгийнхээ  хэдэн тугал бярууг  эргүүлж өгч байгаарай гээд Хуягаагийн дөнгөж саяхан үсээ хусуулсан түнжгэр  толгойг нь илээд  том хар цүнхээ уудлан тэвхийсэн хүрэн хавтастай тэмдэглэлийн дэвтэр алтан шаргал хошуутай  хар үзэг  хоёр гаргаж ирэн Хуягаад өгөөд

 -За миний дүү том зохиолч ,яруу найрагч болоорой гэж ерөөлөө.Хуягаа ч бөөн баяр дэвтрий нээвэл эхний хуудсан дээр нь ийнхүү шүлэглэсэн байлаа.                                            

  Хургачин хүү Хуягаа

Хургачин хүү Хуягаа хурдан даа

Хуй салхи шиг шаламгай даа

Аав ээждээ тустай даа

Ахархан шилбүүрээ бариад гүйдэг дээ

Дэгдэж гүйхдээ хурдан даа

Дэндүү сайн тусч хүү дээ

Хуйвтай шилбүүрээ бариад гүйхээрээ

Хурдны морь шиг хурдан даа

Ажилсаг хүү Хуягаа хурдан даа

Адуу шиг хурдан гүйдэг дээ

Тусч зантай сайн хүү дээ

Тугал буруу эргүүлэхдээ дуртай даа

Хуягаа үргэлж Сүххуягийн өгсөн дэвтрий нь нээж энэ шүлгий нь унших дуртай.Ер нь бараг цээжилчихсэн дээ. Уг нь Хуягаа  малчин болно гэж боддог байсан бол саяханаас Сүххуяг ах шиг яруу найраг ч сэтгүүлч ч болдог юм бил үү гэж бодох болов.Гэхдээ тэр маландаа хайртай хэвээрээ хэдэн хургаа нэг бүрчлэн таних малд нүдтэй гярхай хүүхэд юм. Хуягаа хүүгийн ажил барагдахгүй ээ.Өглөө нарнаас үдшийн бүрий хүртэл малнаас малны  хооронд гүйнэ.

Өглөө босоод хотныхоо ноосыг түүчихээд хургаа хашаанаас нь гаргаж бэлчээрт аваад гарна.Давхар мөн Буянт эмээгийн хэдэн тугал бярууг харна. Өнөө өглөө бусад өглөө шиг л нэг л хэвийн үргэлжилж байсан ч  тэнгэр нэг л бүүдгэр байсан бөгөөд хариугүй усан бороо орох нь доо гэсэн байртай хар үүлс чинэрэлдэн байв.Сэрүүхэн байсан болохоор хурга ишиг нь хөдөө бэлчин одов.Ахархан шилбүүрээ барьсан Хуягаа алсаас нь харан Буянт эмээгийн тугал бярууг эгүүлж явтал гэнэт азарган бороо асгачихав. Саяхан ноосолсон хурга хүйтэн бороонд уруудаж гүйгээд холджээ. Хойноос нь гүйгээд гүйцсэнгүй.Цагаан бороонд ойр тойрны юм ч харагдахаа байв. Адуунд явсан Хуягаагийн аав ч ирэв.Хуягаагийн аав хоёр хүнтэй Хуягаагийн хойноос явлаа.Хуягаа заавал хурга олж байж гэртээ харина гэж эрс шийдсэн тул яваад л байлаа.  Хувцас нь норж бөмбөлзтлөө чичирсэн тэр үдшийн бүрий нөмөрснийг ч анзаарсангүй .Харин Хуягаагийн хойноос явсан аав нь хурга ишигнүүд  нь бороонд хөөгдөж яваад дээд хот айлын хоньтой нийлсэнийг ялгаж аваад цуг явсан  хүнээрээ туулгаад өөрөө Хуягаагийн эрэлд гарав.Хуягаа  харин хээр хонохоос бус харин хургаа  алдсандаа л айж байлаа.Тас харанхуй нөмрөн авав.Хаана яваагаа ч мэдэхээ байлаа.Аав нь гэртээ Хуягааг ололгүй очиж тэр шөнө тэр хавийхан бүгд л Хуягаагийн эрэлд  мордов.Доор бүрнээ л гэрэл чийдэн барьж хашхирч орилон дуудсан боловч Хуягаа олсонгүй.Харин Хуягаа энэ үед харганы нөмөрт дагжин чичрэн сууж байлаа. Шөнөжингөө яваад олоогүй хүмүүс Ойролцоох рашаанд орохоор ирсэн машин тэрэгтэй хүмүүсийг гуйлаа.Тэндээс дөрвөн машинтай хүмүүс гэрэл тавин Хуягааг эрж хайх ажилд гарлаа.Хуягаагийн ээж л уйлж дуулан хавь ойрын хүмүүсийг яаруулна.

Хуягаа цаашаа явж чадахгүйгээ ойлголоо.Ширүүн бороонд норсон хувцас нь хүндэрч дагжтал чичирсэн тэрээр харганы нөмөр бараадан хэвтэх гэж үзсэн ч чадсангүй .Нүдийг нь бүрхсэн нулмис айсных биш харин хурга ишгээ алдсаны  харуусал байлаа.Машин дуугаран гэрэл гялбуулсаар дөхөхөд тэр боссонгүй.Машины гэрэлд орж ирсэн Хуягааг олсон хүмүүс хашхиралдан оллоо хэмээн бусаддаа дуулгав..Бээртлээ хүйтэн бороонд норсон түүнийг ээж нь тэврэн авч уйлан дуулан

-Миний хүү яаж байгаа юм бэ.Ээждээ ирээд хэлэхгүй хэмээн үглэж дуулан зэмлэх сургах хоёрыг хослуулан байлаа.Гэртээ авчран хуурай хувцас өмсгөн галын хажууд хөнжилд ороон хэвтүүлэв.Тэр даарч хямарснаас болж нэлээд халуурч дэмийрэн хэсэг тэвдүүллээ..Үүрээр шахуу сая нэг тайвширч бие нь хөлрөөд унтав.Угийн эртэч болохоор өглөөний хүн малын дуугаар сэрсэн тэр босох гэж зүтгэхэд .Аав нь

-Миний хүү яагаад хургаа  хол явуулчихав гэхэд тэрээр аавруугаа дүрлийтэл харсанаа бодлогширч “За Буянт эмээгийн тугал бяруулуу явсан гэж хэлэхээр болохгүй .Юу гэж хэлэх вэ гэж” бодолхийлснээ

-Би ширүүн бороонд хургаа  дийлэлгүй явуулчихсан гэж хэллээ.Хэдийгээр тэр худлаа ярьж сураагүй ч тэр Буянт эмээг нь ээж аав нь зэмлэж магадгүй гэж бодсондоо ийнхүү худлаа хэлчихэв. Энэ үйл явдлаас хойш Буянт эмээ айл саахалтыхандаа

-Хөгшин хонины насгүй би хүний нялх хүүхдийн амь насанд хүрчих шахлаа хэмээн халуун зунаар тугал бяруугаа тавьчихав.Хот айлынхан нь

-Та яаж байгаа юм бэ .Энэ халуун зунаар цайны сүүгүй гэхэд

-Өө миний хувь тавилан юм байлгүй дээ.Баахан сэхээтэн дарга цэрэг болсон хүүхдүүдтэй.Ганц нь ч ирээд тугал бяруу эргүүлээд цайны сүүгээр таслахгүй байя гэж бодохгүй юм байна ш дээ гэв.Цайны сүүгүй болсон Буянт эмээд  Хуягаагийн ээж өглөө оройд цайны сүү өгнө.Өөрийнх нэртэй хэдэн хонин  дээр нь Хуягаагийн аав нь хэдэн хонь  саалгахаар болов.Хот айлынхан  хонио холбохоороо  хамгийн түрүүнд л Хуягаа Буянт эмээгийн ямааг нь холболцож өгнө.Сааль сүүний дараахан бүгд оройн шаргал нарны нэгнийхээ үүдэн дээр цуглан элдвийг ярихдаа бүгд л

-Манай энэ хөгшин хөвөө хоёр амь нэгтэй шүү .Энэ Хуягааг хичээлдээ яваад Буянт эмээ хот явчихвал  бид ер нь яах бол хэмээн ярилцана.Хангайн намар харьцангуй эрт ирдэгийн адил намар хэдийн иржээ. Буянт эмээ гэр орноо хураагаад  хотод хүүхдүүд  дээрээ очиж  өвөлжихөөр явав.Харин Хуягаа хичээлдээ суухаар сумын төв ороход  л хүнийг тусыг явсан хойно айлын тусыг нүүсэн хойно л гэдэг шиг л хот айлынхан байнга Буянт эмээ Хуягаа хоёрыг   дурсан ярилцах аж..Харин нөгөө шүлгээ Хуягаа нэг урлагийн үзлэг дээр уншсан чинь  сургуулийн дуу хөгжмийн багш нь

-Энэ хөөрхөн шүлэг байна би ая хийнээ гээд авчихлаа.Хуягаа хэдий хичээл номондоо шамдавч малчин хүний үр хүүхэд болохоор байнга л хөдөөрүүгээ  яаран яаран он цагийг туучин хичээлдээ гүйж байгаа.Тэр  мөдхөн зун болохоор ахиад л хургаа  л хариулан Хөх усны голоо уруудаж өгсөн Цүнхэлийнхээ тохойд шумбан Буянт эмээгийнхээ хэдэн тугал бярууг эргүүлэн гүйх нь мэдээж билээ.

                                        

Багабанди овогт Намхайн Тайванжаргал

2018 он11.25

Шувууны үүр/Хүүхдийн өгүүллэг/

                                     

Өдөр хичээлээсээ тараад буцаж явсан Өлзийг хамар хашааны Сүхээ дуудан зогсоогоод

-Чи харсан уу Танай амбаарын чинь орой дээр шувуу үүрээ засчихсан байна лээ. Лав өндөг байгаа байх аа гэхэд нь Өлзий

-Чи хэзээ харсан юм гэвэл Сүхээ нусаа шорхийтэл татаад

-Өчигдөр би бөмбөг тоглож байгаад танай хашааруу давуулчихсан юм .Тэгээд хашаа даваад бөмбөгөө авахдаа харсан  юм гэв.Өлзий гэртээ ирээд санд мэнд цүнхээ тайлж хаячихаад амбаарлуугаа гүйлээ.Тэрээр амбаараа тойрч харлаа.Нээрээ л амбаарын хажуу талын илүү гарсан модны оройд шувуу үүрээ засчихсан байв.Үүнээс хойш хэзээ шувуу өндөглөх бол хэдэн өндөг гаргах бол гэж хүлээх болсон Өлзий байнга л тэр шувууны үүрийг харна.Нэг амралтын өглөө нөгөө үүрэн дээр нэг болжмор сууж байгаад нисэхээр нь хэрэг дурлан харахыг хүссэн ч аав ээждээ зэмлүүлнэ гэж эмээсэн тэр  хашааны орой дээр гараад амбаарын араас нь тонгойн харлаа.Нээрээ болжмор өндөглөчихөж .Бүүр гурван өндөг байна гээч Харин одоо Өлзий хэзээ өндөг нь хагарах бол гэж хүлээдэг болов.Харин хамар хашааны Сүхээд энэ тухай хэлсэнгүй .Сүхээг тэр сайн мэднэ.Тэр хэрвээ мэдсэн бол зүгээр байхгүй .Аягүй бол чавхаар ээжий  нь харваад алчихаж магадгүй .Ноднин намар яалаа .Хөөрхий нэг охин гөлөг тэдний хашаанд орж ирсэн байсныг нь Сүхээ төмөр утсаар боож чирсээр байгаад алаад хаячихсан байсныг нь Өлзийгийн охин дүү Учрал үзээд хичнээн уйллаа.Хөөрхий охин гөлөг Өлзийгийн хашааруу орж ирээд  Банхар нэртэй монгол банхарын хоолны үлдэгдлийг идчихээд гараад гүйчихдэг байв.Банхар ч хажиглахгүй .Харин охин дүү Учрал энэ гөлгөнд хоол өгөх маш дуртай .Гөлөг хөөрхөн могжгор сүүлээ хөдөлгөн Учралыг дагаж гүйнэ .Хааяа хоол идээд цадчихаараа Учралтай тоглох гээд хөлнөөс нь зуураад уначихна.Тэр орой банхарын хоолноос идчихээд хашааны хаалгаар гарч явахы нь Өлзий харсан аж.Харин Маргааш  өглөө нь гудманд хоолойг нь төмөр утсаар боогоод алчихсан байсныг нь хичээлдээ явах замдаа Өлзий Учрал хоёр үзсэн билээ.Учрал учир зүггүй уйллан хайлан

-Миний гөлөг хэмээн ихэд харууссан .Гэхдээ гөлгийг алсан хүнийг Сүхээ гэдгийг Өлзий сайн мэдэж байлаа.Энэ тухай дүүдээ хэлээгүй аж.Харин шувууны үүрний тухай дүүдээ ч хэлсэнгүй .Тэр зөвхөн ганцаараа үүнийг мэдэхийг хүссэндээ бус шувууны өндөгт муу зүйл болох вий гэсэн дээ  хэлэхийг хүсээгүй аж. Нэг өглөө тэр амбаараасаа юм авахаар орохдоо одоо л өндөг хагарсан байгаа даа гэж бодоод амбаарынхаа араас авиран харвал нээрээ л өндөг хагарчихаж. Гурван улаан нялзрай ангаахай амаа ангайн шаагилдана.Өлзийд нэг болгоомжлон санаа зовоох зүйл бол Сүхээгийн ногоон муур энэ муур хөөрхий болжморуудыг өдрийн хэдээр нь барина. Сүхээ ногоон муур хоёроос хэрхэн хамгаалах вэ гэсэн бодол байнга л Өлзийд бодогдоно.Цаг мөч өнгөрөх тусам нөгөө гурван ангаахай чинь томроод л улаан нялзрай биен дээр нь сөрөвгөр үс урган байнга л шаагилдан амаа ангалзаж байдаг нь гайгүй болжээ. Нэг өглөө Өлзий дэгдээхэйнүүдээ үзэхээр амбаарынхаа орой дээр гарч иртэл нөгөө муу Сүхээгийн ногоон муур чинь яг хашааны орой дамжин мярааж байна шүү.Өлзий хашхиртал үсрэн хашааруугаа орчихов. Тэр нэг өглөө хичээлдээ явж байгаад Сүхээтэй зам нийлэх хэрэг гарав.Сүхээ ихэд л баясгалантай

-Чиний дэгдээхэйнүүд том болж байна уу гэж тавлангуй асуухад нь Өлзийг дургүй хүрч

-Чи л төмөр утсаар боогоод алчихгүй бол .Том болох байлгүй гэхэд Сүхээгийн царай хувьсхийж

-Чи ямар сүртэй юм.Нэг муу охин гөлөгний төлөө.Тэгж ярьвал  хүмүүс золбин нохойг  өчнөөн л алдаг биз дээ гэж өөрийгөө өмөөрөв.

Энэ Сүхээтэй ингээд маргалдаад байвал зодолдоно гэдгээ сайн мэдэх Өлзий түүнийг хаячихаад түрүүлээд алхлаа.Сүхээ Өлзийгээс нэг ах дөрөвдүгээр анги аж.Байнга л ангийхантайгаа Өлзийгийн ангийн гадаа ирчихээд Өлзийг шоглох гэж үзнэ.Харин Өлзий мөчөөгөө өгөхгүй.Сүхээ Өлзий хэд хэдэн удаа гар зөрүүлээд үзчихсэн аж. Өлзий гэр хорооллын хүүхдүүдийн адил модоо хагалах усаа авах зэрэг ажлыг тогтмол хийнэ.Өнөөдөр мөн усаа авахаар усны тэргэн дээрээ саваа тавиад худаг дээр иртэл Сүхээ гудамны хэдэн танхай хүүхдүүдтэй худаг дээр байж байлаа.Сүхээ эхлэн Өлзийг өдөж

-За манай гудамны амьтан хамгаалагч ирлээ.Энэ шумуул ч алдаггүй юм байх аа хэмээн тавлан хөхрөв.Өлзий эд нартай шөргөөлдөөд хэрэггүй гэдгээ мэдэж байсан ч уур нь хүрч

-Чам шиг л алуурчин биш гээд хэлчихэв.Сүхээ ч уурлан

-Чи муу юу гээд байгаа юм гээд Өлзийгийн цээжрүү түлхэв.Өлзий мөн л Сүхээгийн цээжрүү түлхтэл худгийн хүн гарч ирээд Сүхээ тэргүүтэй хүүхдүүдийг загнан явуулав.

Сүхээ заналтай нь аргагүй

-Харж байгаарай чи .Чиний тэр өндөгүүдийг чинь манай муур нэг л өглөө иднэ дээ.Харин танай муу банхарыг чинь  нохой алдаг хүмүүст  хэлж алуулна даа хэмээн занав.Өлзий юу ч хэлсэнгүй .Байдал түгшүүртэй болж байгаад Өлзий эмзэглэж байлаа.Сүхээгийн дагуул Хадхүү Сүрнээ зэрэг муу хүүхдүүд байдаг бөгөөд тэд чавхаар шувуу алах айлын нохойг хашааны гаднаас чавхаар харваж өдөх зэрэг хийж байнга л эцэг эхийнхээ чихийг халууцуулна.Сүхээгийн аав ээж хоёр нь наймаа хийдэг хүмүүс бөгөөд байхаасаа байхгүй нь их .Сүхээ голдуу эмээ өвөөтэйгээ хамт байна.Хөөрхий хоёр хөгшин Сүхээгийн явдлыг гүйцэхгүй.Хаа сайгүй дэмий тэнэж явна.

Сүхээг занаснаас  хойш Өлзий байнга л дэгдээхэйнүүдийг харж хандах ажилтай болсон бөгөөд тэрээр дүүтэйгээ хамтрахаас аргагүй болжээ. Өдөр гэртээ ирэн хувцсаа солиод амбаарынхаа орой дээр гарч дэгдээхэйнүүдээ харахаар гарч ирэхэд нь шувууны үүрийг нь газар унагаачихсан байв.Тэрээр яаран сандран бууж ирэн үүрийг нь үзтэл гурван дэгдээхэй гурвуулаа алга байлаа.Энэ мэдээж Сүхээ ногоон муур хоёрын хийж байгаа ажил гэдгийг мэдэх Өлзийгийн уур хүрч хашаан дээр гарч

-Сүхээ гэж дуудлаа.Өвөөгийнхээ гэрээс Сүхээ гараад ирлээ.Өлзий

-Чи яаж байгаа юм.Чи л тэр дэгдээхэйнүүдийг муураараа бариулсан биз дээ.Ямар өрөвдөх сэтгэлгүй юм гэтэл.Сүхээ үл тоон инээж

-Тэгээд яадгийн манай муур барьчихсан л биз хэмээн үл тоов.Харин Өлзий

-За чи ахиж манай хашааруу муураа явуулаад үзээрэй. Би нохойгоо тавилаа шүү  гэхэд .Сүхээ их л зэвүүнээр тавлангуй инээж

-Тэгээд тавиач дээ.Аягүй бол манай ногоон муур танай баасны халтарыг чинь барьчих байлгүй хэмээчихээд орчихов.Шөнө унтахдаа элдвийгг бодон нойр нь хүрэхгүй хэвтсэн Өлзий эргэж хөрвөөн хэвтэж байтал нохой хар хур хийн муур сэтгэл сэрхийлгэм муухай чарлаад явчихав.Өлзий ухасхийн босож гар чийдэн аваад гартал Банхар Сүхээгийн ногоон муурыг барьчихсан шилэн хүзүүн дээрээс нь тас хазаж байлаа.Өлзий очин Банхараас муурыг салгатал муур удалгүй үхчихэв.Муур банхарыг уяатай гэж бодон хашааруу орж ирээд бариулчихсан нь андашгүй.Маргааш өглөө нь л Сүхээ муураа нохойд бариулсаныг мэдчихэж .Сүхээг уурлах байх хэмээн Өлзий  бодсон ч Сүхээ хашааны завсараар харсанаа юу ч хэлсэнгүй гэртээ орчихов.Өдөр хичээлээ тараад Өлзийг гэрүүлгээ явж байтал араас нь Сүхээ Өлзийг дуудсаар гүйж ирлээ.Тэрээр Өлзийд хандаж

-За намайг уучлаарай .Миний буруу сая манай ангид багш муу үйлийн тухай ярьсан .Би маш их олон муу үйл хийсэн байна.Гөлгий чинь алсан дэгдээхэйнүүдийг муураараараа бариулсан олон болжмор чавхаар харваж алсан.Мөн олон айлын нохой хашааны завсараар чавхаар харваж гэмтээсэн . Би одоо маргаашнаас эхлэн сайн үйл хийх болно.Мөн боксын дугуйланд явж улсынхаа нэрийг гаргасан шилдэг тамирчин болохоор шийдсэн хэмээгээд Өлзийрүү мх чухал царан гарган гараа сунгаад

-За хоёулаа эвлэрцгээе хэмээн   гаргаа сунгавал Өлзий мөн гар барив.Харин Өлзий боксын дугуйланд яваад жил гаран болж буй бөгөөд хэд хоногоос анхныхаа тэмцээнд орохоор бэлдэж буй аж.Энэ явдлаас хойш жил өнгөрөв.Нэг багш дээр хамтдаа бэлтгэл хийдэг Сүхээ Өлзий хоёр сайн найзууд болжээ.Боксын дугуйландаа хамт явна .Ус түлээгээ хамт бэлдэнэ.Өглөө оройгүй хамт гүйнэ.Өлзий хоёр ч тэмцээнээс алтан медаль авлаа.Харин Сүхээ удахгүй  анхныхаа томоохон тэмцээнд орох гээд догдлон Өлзийгөөс туршлага судлаж байлаа.

Нэг өглөө хичээлдээ явахаар Өлзийгийнд орж ирсэн Сүхээ жигтэйхэн баяртайгаар

-Нөгөө амбаарын модон дээр чинь болжмор үүрээ засаад өндөглөчихөж хэмээсээр орж ирэв.Өлзий  Учрал хоёр  гэрийнхээ  хаалгаар багталзахгүй шахам чихцэлдэн гарч гүйлээ.Нээрээ л яг ноднингийн үүр байсан газар дээр болжмор үүрээ засаад гурван өндөг гаргачихсан байлаа.Харин Сүхээ

-Хүүеээ гурвуулаа энэ гурван өндөгийг заавал болжмор болтол нь харж хамгаална шүү гэж хэлэхэд Өлзий Уярал хоёр

-Тэгэлгүй яахав  гэж зэрэг  хэлээд инээлдлээ.

Багабанди овогт Намхайн Тайванжаргал 

2018.11.28